Hulp voor de helpers
Mantelzorgers die zelf hun moeder een schone incontinentieluier aantrekken of na een val weer optillen met een tillift. Voor het eerst is er nu een online lespakket beschikbaar voor mantelzorgers van ouderen die nu nog thuis wonen of al in het verpleeghuis. “Zij missen nog vaak kennis en praktische vaardigheden.”
Tijdens het kijken naar een van de instructiefilmpjes blijkt al snel dat er oneindig veel soorten incontinentiemateriaal bestaan. Er zijn er met hecht strips, met plaksluitingen, strikken die om de buik gaan en broekjes. “Bij het kiezen is het van belang te weten of het om urine gaat of om ontlasting”, legt een vriendelijke vrouwenstem uit. In beeld verschijnt een oudere man die hulpeloos op bed light. Hij heeft een nieuwe luier nodig. “Helpen bij het verschonen is een ingewikkelde klus”, zegt de stem niet echt geruststellend. Een vrouw schuift een papieren matje onder de man om het beddengoed te sparen. Daarna draait ze hem op zijn zij, legt een nieuwe luier op bed en draait hem terug. Een kind kan de was doen, lijkt het.
Lesprogramma
Sinds kort biedt Stichting REIN, een initiatief van verschillende ouderenzorgorganisaties, een online lesprogramma aan mantelzorgers in de ouderenzorg. Aan de hand van tientallen filmpjes, online trainingen en geschreven informatie kunnen zij alle praktische kennis en vaardigheden opdoen om naasten goede zorgt te kunnen bieden.
Het gaat er dan vooral om de zogenoemde ADL-verrichtingen te leren, de alledaagse handelingen in de zorg. Een bewuste keus, vertelt Mirjam Hagen, bestuurder van zorgorganisatie QuaRijn en bestuurslid van de stichting. “Juist deze zaken zullen zij in de toekomst vaker moeten overnemen van professionals.” Helemaal nieuw is het trainen van mantelzorgers niet. In Maastricht is sinds 2018 een speciale academie voor patiënt en mantelzorger. Daar vinden trainingen plaats aan mantelzorgers om patiënten vanuit het ziekenhuis veilig terug naar huis te kunnen laten keren. Maar die lessen vinden alleen plaats in groepsverband en zijn niet specifiek gericht op ouderen. Al ruim acht jaar zorgt de 68-jarige Marjan Gelderman nu voor haar man, de 74-jarige Harm. Door schade aan zijn bloedvaten kreeg hij vasculaire dementie. “Daar ben je gewoon heel druk mee”, vertelt Marjan. Ze krijgt wel hulp voor hem, maar het meeste doet ze zelf. “Ik leg bijvoorbeeld zijn kleren klaar, zorg dat hij zich aankleedt en dat hij ontbijt. Maar ik doe bijvoorbeeld ook alle financiën in huis, de schoonmaak en de administratie.
Aankleden
Ze zou misschien wel tijd kunnen vrijmaken voor het online lespakket, maar in haar geval voegt het weinig toe omdat ze vroeger heeft gewerkt als ziekenverzorgende. “Iemand wassen of aankleden is de afgelopen veertig jaar niet veranderd.” Wel kan ze zich voorstellen dat het voor anderen zinvol kan zijn. “Maar ik denk dat veel oudere mantelzorgers helemaal niet weten hoe ze met een computer moeten omgaan.”
In het verpleeghuis en de thuiszorg kunnen ze inmiddels niet meer zonder de hulp van mantelzorgers. Dat stelde onlangs zorgbrancheorganisatie Actiz. Vanwege de toenemende vergrijzing en het tekort aan personeel krijgt de ouderenzorg het anders niet meer gebolwerkt.
In ons land zijn inmiddels vijf miljoen mantelzorgers actief. Gemiddeld zijn ze nu al zeven uur per week voor iemand aan het zorgen. Komende jaren zullen ze steeds meer taken moeten overnemen van zorgprofessionals. Meestal hebben ze geen zorgachtergrond zoals Marjan, waardoor ze kennis en praktische vaardigheden missen. “Daardoor durven ze soms handelingen niet uit te voeren”, zegt Hagen. “Maar dat zijn zaken die ze wel zouden kunnen aanleren.” Om die reden is afgelopen jaar een online leeromgeving ontwikkeld door de stichting: REINHELPT. Ouderenzorgorganisaties kunnen een jaarabonnement afsluiten waarna mantelzorgers er gratis gebruik van kunnen maken.
Organisaties
Op dit moment maken tien ouderenzorgorganisaties gebruik van de leeromgeving, nog eens tien starten binnenkort. De organisaties die er nu al mee werken, hebben bij elkaar naar schatting zesduizend mantelzorgers. Ongeveer vierhonderd van hen hebben al online trainingen doorlopen. “Dat is nog niet veel”, zegt Hagen. “Maar het is een begin.”
Belangenorganisatie MantelzorgNL ziet zeker voordelen in zo’n online programma. Tegelijkertijd vraagt het zich af of mantelzorgers nog wel de tijd hebben zo’n scholingsprogramma te doorlopen om in de toekomst nog meer zorgtaken over te nemen. Zo combineert een op de vier mantelzorgers al zorgtaken met een gezin en baan. “Het moet wel te behappen blijven voor hen.”
Onlangs concludeerde onder meer het Sociaal Cultureel Planbureau dat Den Haag veel te weinig doet om mantelzorgers tegemoet te komen. Naar aanleiding daarvan pleitte de Raad van de Volksgezondheid onder meer voor financiële vergoedingen voor hen. Zodat ze bijvoorbeeld tijdelijk minder zouden kunnen werken als het nodig is.
Bron: Telegraaf